Temat lekcji: Utrata połączenia podczas nauczania online.
Chociaż łącza są coraz szybsze, a serwery coraz bardziej wydajne, czasem tracimy połączenie z internetem. Jeśli akurat korzystamy z mediów społecznościowych albo przeglądamy wiadomości, zapewne nie jest to specjalnie dotkliwe. Gorzej, jeżeli robimy coś, co uważamy za ważne lub pilne, a najgorzej, gdy jest to i ważne i pilne.
Rzecz jasna nie musimy być uzależnieni od internetu, żeby dotkliwie odczuwać skutki braku połączenia. Wyobraź sobie, że udało Ci się wypełnić deklarację podatkową albo wniosek urzędowy i właśnie wpisujesz kod potwierdzający złożenie podpisu, aż tu nagle…
Brak połączenia podczas nauczania online
Szkolenia, treningi, lekcje, zajęcia online i tym podobne zdarzenia rządzą się nieco innymi prawami niż wypełnianie wniosku. Być może system automatycznie zapisał naszą deklarację lub wniosek. Wydarzenie prowadzone na żywo nie zostanie zapisane i odtworzone. Możemy oczywiście je nagrać i próbować kontynuować od miejsca, w którym straciliśmy połączenie, lecz utracimy coś bardzo ważnego – ciągłość. Ta ciągłość pozwala nam na dopasowywanie treści, zachowań czy komunikatów do uczestników lub własnej wizji na temat tego, co ma nastąpić dalej.
Przykład
Nauczyciel gry na klarnecie prowadzi przez internet zajęcia praktyczne dla początkującej grupy. Podczas pokazywania na czym polega zadęcie i jak właściwie napinać kąciki ust, połączenie zostaje zerwane. Dlaczego? Dla prowadzącego i uczestników jest to w danej chwili kompletnie nieistotne.
Prowadzący widzi denerwujące komunikaty o braku połączenia i musi odłożyć klarnet, żeby spróbować przywrócić połączenie z poziomu komputera lub, co gorsza, podejść do routera i go zresetować. Miejmy nadzieję, że to rozwiąże problem. Z kolei uczestnicy czekają, jedni mniej, drudzy bardziej niecierpliwi. W końcu właśnie mieli zobaczyć poprawne zadęcie na zbliżeniu.
Po jakimś czasie prowadzącemu wreszcie udaje się przywrócić połączenie z internetem. Jest jednak spięty po tej sytuacji, ponieważ może się to zdarzyć ponownie, a czasu zajęć nie ma jak nadrobić. Próbuje sobie przypomnieć, co miał pokazać, zanim zabrakło internetu, aż w końcu pyta o to uczestników. W wyniku reakcji na stres przyspiesza – zwiększa się tempo mówienia i przekazywania informacji. Pokazywanie zadęcia w zbliżeniu trwa zdecydowanie za krótko, by wszyscy uczestnicy mogli je dobrze zobaczyć.
Co dzieje się, gdy w trakcie lekcji tracimy połączenie?
Mieliśmy tutaj do czynienia z kilkoma zjawiskami: stresem, dezorientacją, przyspieszeniem, obniżeniem jakości prowadzonych zajęć, utratę czasu „antenowego”, itp.
Zaburzenie ciągłości zajęć to zaburzenie przekazu, naszej koncentracji. Jeśli kiedyś rozmawiałeś/aś na jakiś ważny dla Ciebie temat z koleżanką lub kolegą, a ktoś wam przerwał na dobre kilka minut, zapewne znasz to uczucie. Zawiera się w słowach „Na czym skończyliśmy?”, „O czym mówiliśmy?”, itp.
Stracić wątek jest łatwo. Dopiero ciągłość pozwala nam na maksymalne efekty z wykonywanej pracy, prowadzonej rozmowy czy realizowanego treningu. Efektem może być również zachowanie płynności, skupienie uwagi lub też unikanie rozpraszania.
Środki na wypadek braku dostępu do internetu
Z jednej strony możemy powiedzieć, że prowadzący powinien był wykupić lepsze połączenie lub inną ofertę. W praktyce nie zawsze jest to wykonalne, czy to z powodu braku ofert w danej lokalizacji, czy to z powodu losowego przypadku. Pan Mietek lub pan Heniu mógł przecież nie wiedzieć, że ten śmieszny kabelek, który przeciął wbijając szpadel ma ogromny wpływ na Twoje życie. Co zatem zrobić, żeby świat nie legł w gruzach, gdy stracisz połączenie z internetem, podczas gdy prowadzisz zajęcia lub szkolenie?
1. Zapewnij sobie drugie połączenie z internetem.
Do dyspozycji jest wiele sposobów łączenia z internetem, np. połączenie kablowe, Wi-Fi (albo Wi-Fi sąsiada), hotspot z telefonu komórkowego lub otwarte sieci (niepolecane ze względu na transfer i wątpliwe bezpieczeństwo). Czasem myślimy, że mamy dwa punkty dostępu, bo łączymy się z internetem za pomocą Wi-Fi. W razie czego przecież zmienimy połączenie bezprzewodowe na kablowe. Sposób łączenia Twojego urządzenia z punktem dostępu (np. routerem) to jedno. Czy Wi-Fi, czy kabel – to wciąż ten sam punkt dostępu. Dlatego warto pomyśleć o dwóch różnych źródłach. Jeśli dostawcą internetu kablowego w Twoim domu/biurze jest firma Internetex*, niech Twój mobilny router korzysta z połączenia innej firmy, np. z karty SIM z Sieciorobaczków*.
* – obie nazwy zostały zmyślone, jednak przeżyłem szok widząc https://penguistan.fandom.com/pl/wiki/Internetex – nie mam pojęcia co to za projekt, ale zazdroszczę nazw firm. Myślę, że blog Ucz Online kropka PL zostanie wkrótce przemianowany na UczOnlinex dzięki twórcom tej strony.
2. Upewnij się, że masz zapasowe urządzenie i wszystkie niezbędne materiały.
Może to być zapasowy komputer, tablet, a nawet telefon komórkowy. Skopiuj niezbędne materiały. Zapisz je w takiej formie, w jakiej będziesz w stanie je otworzyć na zapasowym urządzeniu lub przesłać do uczestników, również korzystając z zapasowego sprzętu. Osobom, których najzwyczajniej w świecie nie stać na dodatkowe urządzenie (lub też budżet uczelni/firmy na to nie pozwala), proponuję w zamian kolejny punkt.
Warto również poznać narzędzie, którego będziesz używać do nauczania online. Jeśli zdecydujesz się na Zooma, koniecznie przeczytaj nasz przewodnik!
3. Przygotuj plan awaryjny i dodatkowe materiały.
Pomyśl o trzech sytuacjach:
Sytuacja 1. Gdy stracisz połączenie i po krótkim czasie uda Ci się je przywrócić.
W pierwszym przypadku, oczywiście zależnie od rodzaju prowadzonych zajęć i tematyki, warto ustalić z uczestnikami zadanie, którym się zajmą lub potraktować takie zdarzenie jak przerwę. Przygotuj materiał dodatkowy, pomocniczy, który i tak byłby na bocznym torze podczas zajęć. Może to być coś krótkiego, co uczestnicy zrobią lub przeczytają podczas krótkiej przerwy. Jeśli przerwa się wydłuży, pomyśl nad alternatywną formą przedstawienia jednego z wątków. Film? Prezentacja? Artykuł? Ikonografika? Dane? Obraz?
Sytuacja 2. Gdy stracisz połączenie i nie będziesz w stanie się ponownie połączyć.
Zerwane połączenie z internetem może skutecznie zakłócić prowadzenie zajęć online. Brak dostępu może potrwać godzinę lub nawet kilka dni. Dlatego jeśli masz taką możliwość, przygotuj treści lub zadania, które będziesz wykorzystywać podczas zajęć w formie, którą można łatwo udostępnić. Możesz wykorzystać wirtualny folder z takich usług jak Dropbox, Box, iCloud Drive czy OneDrive albo inne miejsce wymiany informacji. Linki możesz udostępnić jeszcze przed zajęciami, żeby każdy z uczestników miał do nich dostęp. Jeśli nie chcesz, by uczestnicy je wcześniej przeglądali, możesz ustawić hasło i wysłać je np. smsem, gdy zabraknie połączenia lub po zajęciach.
Sytuacja 3. Gdy nie będziesz w stanie się połączyć i nawet nie rozpoczniesz zajęć.
Na taką sytuację również powinniśmy mieć przygotowaną procedurę. Jedną z możliwości jest ustalenie alternatywnego terminu w tym samym tygodniu lub miesiącu. Drugą jest uzgodniony okres odrabiania zajęć, o ile odbywają się w trybie semestralnym. Jeśli prowadzisz jednorazowe warsztaty, które muszą odbyć się koniecznie w tym jednym terminie, niezbędne będzie ustalenie z organizatorami i uczestnikami co zrobić w takiej sytuacji. Być może ustalony zostanie nowy termin. Wtedy wykorzystaj ten czas i zorganizuj się, by uniknąć tej sytuacji w przyszłości.
Możesz także skorzystać ze wskazówek dla sytuacji nr 2.
4. Omów scenariusze sytuacji awaryjnych na samym początku zajęć.
Zależnie od Twoich możliwości i możliwości uczestników oraz używanego środowiska pracy (aplikacji), ustalcie jak sobie poradzicie bez internetu. Czy jesteście w stanie przeprowadzić zajęcia przez telefon lub z jego poziomu? Obecnie telefony komórkowe często wystarczają, by prowadzić pełnoprawne szkolenie czy trening z wykorzystaniem plików.
A może któryś z uczestników jest w stanie prezentować materiały, a Ty możesz poprosić któregoś z uczestników o udostępnienie audio? Zdaję sobie sprawę z tego, że włączenie głośnika podczas rozmowy telefonicznej i przystawienie go do mikrofonu i głośnika komputerowego jest mało profesjonalne, lecz w niektórych przypadkach może rozwiązać problem.
Kolejną propozycją może być moderowane nagranie udostępnione wcześniej w internecie lub przeprowadzone na żywo. Jak to zrobić? Opiszę wersję na żywo: niech jeden z uczestników, który jest online puści nagranie audio/video, które przygotowałeś/aś wcześniej i które po każdej zamkniętej części zawiera pytania lub zadania. Uczestnicy mogą Ci przesyłać odpowiedzi smsem, mmsem, mailem lub przez wiadomości na licznych komunikatorach. Czas wysłania wiadomości będzie pokazywał, czy dana osoba wykonała zadanie lub odpowiedziała na pytanie w trakcie zajęć.
Na koniec chciałbym zasugerować Ci poszukiwania innego punktu dostępu do internetu, skąd ewentualnie możesz przeprowadzić szkolenie czy trening. Czy będzie to samochód zaparkowany tuż przy mieszkaniu/domu Twoich znajomych mieszkających pół godziny drogi od Twojego domu lub biura? Oczywiście pod warunkiem, że udostępnią Ci internet. Czy będzie to pokój u teściowej ze słodkimi firaneczkami, kolekcją kryształowych naczyń i sztucznymi kwiatami kilkanaście minut jazdy autem dalej? Czy będzie to łazienka na poddaszu u sąsiada? Uwzględnij czas dotarcia do takiego punktu i uzgodnij go jako możliwe rozwiązanie.
Poświęć minutę lub dwie na omówienie postępowania w razie niespodziewanej sytuacji, która może wpłynąć na zajęcia, jak np. utrata połączenia z internetem. Dzięki temu zaoszczędzisz sobie i uczestnikom niepotrzebnych nerwów i straty czasu na oczekiwanie – wszyscy będą wiedzieć, co ich czeka.
5. Zdobądź dane kontaktowe wszystkich uczestników i zaproszonych gości.
Być może niektórzy inspektorzy i osoby odpowiedzialne za RODO będą zdziwione, lecz, uważam, że uzasadnione jest zebranie danych uczestników. W szczególności imienia i/lub nazwiska i/lub nicku, numeru telefonu kontaktowego (a więc nie będzie to stacjonarny w biurze ani numer do sekretariatu w szkole), adresu e-mail i ewentualnie namiarów na media społecznościowe. Wiele osób korzysta z WhatsAppa, Messengera i tym podobnych mediów, gdzie można błyskawicznie wysyłać wiadomości.
Gdy stracisz połączenie z internetem, będziesz w stanie szybko się skontaktować z uczestnikami. Podobnie uczestnicy – będą mogli do Ciebie napisać smsa, zadzwonić albo napisać wiadomość.
6. Przed zajęciami sprawdź, czy Twoje połączenie z internetem wytrzyma.
Pamiętaj, że videoczat, udostępnianie ekranu i inne podobne formy są bardzo „transferożerne”. Godzinna sesja na videoczacie w Zoomie może pochłonąć nawet 1 GB przesłanych danych. Warto przetestować połączenie z kimś znajomym – udostępnij ekran, włącz kamerę, spróbuj nagrać kawałek spotkania, porozmawiajcie przez godzinę. Da Ci to nie tylko lepszy obraz tego, jak może wyglądać prowadzone szkolenie czy zajęcia, ale i będziesz wiedzieć, jak się zachowuje Twoje urządzenie i połączenie z internetem.
Dodatkowo możesz się zastanowić nad przeprowadzeniem testów – w jakich godzinach transfer w Twoim domu jest najwolniejszy? Czy inni domownicy lub współpracownicy korzystają wtedy z internetu? Czy w okolicy dużo ludzi zaczyna korzystać z internetu, dajmy na to, po 18 w dni powszednie, żeby oglądać filmy i seriale? Być może dzięki niewielkiej obserwacji swojego otoczenia i kilku testach (np. na speedtest.pl), będziesz w stanie wytypować godziny, w których będziesz w stanie bezpiecznie uczyć przez internet.
Co zrobić, jeśli stracimy dostęp do internetu?
To zupełnie normalne, że technologia czasem nie działa tak, jak byśmy tego chcieli. Postępowanie po utracie połączenia z internetem będzie zależało od tego, na jakie kroki zdecydujesz się wcześniej.
Dlatego przede wszystkim zachowaj spokój. Ważny jest kontakt z uczestnikami, żeby wiedzieli, co się stało. Nie wysyłaj jednak wiadomości od razu po utracie połączenia, chyba że masz pewność, że połączenie nie wróci. Jeśli podejrzewasz, że to przez router, zresetuj go. W międzyczasie spróbuj się połączyć używając drugiego źródła internetu. Po połączeniu, jeśli nie jest ona niezbędna, wyłącz kamerę. Jeżeli któryś z uczestników ma podobny problem, poproś o to samo.
Utrata połączenia to nie tylko kwestia wizerunkowa, dlatego po fakcie warto prześledzić co mogło być przyczyną. Czy to Twoje urządzenie? Aplikacja? Połączenie z routerem? Połączenie z modemem? Połączenie modemu z siecią? Złośliwy atak albo wirus? A może masz pootwieranych tyle programów i zakładek w przeglądarce, że komputer już nie nadąża?
Ustal przyczynę, a następnie spróbuj ograniczyć jej wpływ. Dzięki temu, być może uda Ci się uniknąć sytuacji naszego klarnecisty, który z pieleszy własnej pracowni przeniósł się na bezludną wyspę tylko dlatego, że stracił dostęp do internetu.
